Renewi-CEO Wim Geens pleit voor taksverlaging op recyclage

Van ‘afval bestaat niet’ naar ‘waste no more’. Door de fusie met het Britse recyclagebedrijf Shanks transformeerde de Nederlandse afvalophaler Van Gansewinkel twee jaar geleden niet enkel in Renewi, het veranderde ook van slogan én van aanpak. Meer dan vroeger legt Renewi ook in België de nadruk op duurzame afvalrecuperatie. “Naast het beoogde schaalvoordeel is de fusie er ook gekomen om sterker circulair te kunnen werken”, zegt CEO Wim Geens. Die nieuwe missie maakt van het ‘jonge’ afvalbedrijf een van de drijvende krachten achter de circulaire economie in België.

België hoort in Europa samen met de Scandinavische landen bij de beste leerlingen van de klas als het over de kringloopeconomie gaat. Wereldwijd blijft de circulaire motor nochtans sputteren. Uit cijfers van het toonaangevende Circularity Gap Report, dat in januari verscheen, blijkt dat slechts 9 procent van alle grondstoffen wereldwijd circulair is. Bovendien gaat het aandeel opnieuw naar omlaag. Ook de relatieve voorsprong van België mag volgens Geens niet verhullen dat er ook in ons land grenzen zijn aan de circulaire groei. Grenzen die volgens de CEO slechts met heel veel moeite opschuiven.

Hoe staan we er in België voor?

“Door toedoen van wetgeving zoals de Vlarema (Vlaamse wetgeving rond duurzaam hergebruik van afval en materialen, red.), doen we het in Vlaanderen en België vrij goed. Met onze recyclagepercentages gaat het de goede richting uit: volgens afvalstoffenmaatschappij OVAM sorteren we in Vlaanderen ongeveer 70 procent van ons huishoudelijk afval. We zijn sterk in sorteren en dat mogen we benadrukken.”

“Alleen hebben we nood aan een consequenter beleid. Het kan en mag allemaal wat meer zijn. Een struikelblok waar wij en andere spelers tegenaan lopen is het sterk gepolitiseerde landschap. Renewi heeft zelfs moeilijkheden om materialen over de taalgrens te transporteren. Het helpt uiteraard niet dat we met een gesplitst beleid zitten, met vier bevoegde milieuministers in een klein landje. Op dit moment is geen enkel beleid in ons land afgestemd op de groei van de circulaire economie, laat staan op de aanpak van de klimaatproblematiek. Wij zijn vragende partij om met de overheid aan tafel te zitten, maar er is nu eenmaal geen overlegorgaan. Pas als we die politieke machtsverhoudingen achterwege laten en vanuit de optiek van de klimaatopwarming gaan denken, zal ook de circulaire economie in ons land op toerental komen. Eerder niet.”

We willen een grote vraag creëren naar hoogwaardige secundaire materialen.

Investeren in innovatie

Renewi wil graag voortrekker zijn in de circulaire economie: welke strategie, welk plan ligt daarvoor op tafel?

“We zien onszelf nu al als een sterk circulair bedrijf. Ten tijde van Van Gansewinkel gebeurde het al dat we voor bepaalde afvalstromen aan hergebruik deden, denk aan een simpel voorbeeld als compost, maar als Renewi tillen we die ambities naar een veel hoger niveau. Zo willen we op de markt graag een grote vraag creëren naar hoogwaardige secundaire materialen. Dat doen we zowel door te investeren in nieuwe verwerkingstechnieken als door partnerschappen aan te gaan met bedrijven en organisaties om op hun maat circulair te werken. Met staalproducent ArcelorMittal bijvoorbeeld bekijken we hoe we hun basisgrondstof voor energie – kolen – kunnen vervangen door biobrandstof op basis van hout. Een groener procedé, met dezelfde energetische waarde.”

“Ook maken we jaarlijks grote budgetten vrij voor innovatie: niet enkel in eigen rangen, maar ook om start-ups en spin-offs te ondersteunen, die nieuwe inzichten in markttoepassingen vertalen. Een voorbeeld is het biomassaproject in Eeklo, waar we INNEC, een spin-off van het sociale-economiebedrijf Pro Natura, kansen geven. Zo helpen we hen vooruit, om samen top of mind te blijven. Het doel is in principe duurzaamheid met een winstoogmerk. Al staat of valt zeker niet alles met het financiële. Zo werken we samen met het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid om hun papierafval te recycleren. Zulke kleine initiatieven zijn voor ons niet de meest rendabele projecten, maar ze geven wel duidelijk de richting aan. Zo hopen we ook anderen tot inspanningen te verleiden.”

Rond welke afvalstromen zet Renewi circulaire projecten op?

“We zoeken altijd een meerwaarde en focussen op producten met een duidelijk doelpubliek. Niet alle recycleerbare stromen zijn gewild door de consument en je kan als bedrijf ook niet alles bolwerken. Ons marktaandeel is kleiner op het vlak van bouw- en sloopafval of afvalstromen van de chemische sector.”

“We zetten in op de inzameling en recuperatie van kwalitatief hoogwaardig papier. We exporteren veel balen papier als afvalstroom, maar daar zit momenteel nog veel bruikbaar papier tussen. Dat filteren we steeds zorgvuldiger. Hetzelfde principe hanteren we voor de verwerking van ferro- en non-ferro-metalen. Biogas maken we op basis van restafval en ook voor hout zijn er nog veel mogelijkheden. Uit de berg hout die vandaag voor biobrandstof en verbranding bestemd is, zit nog veel materiaal dat voor recuperatie in aanmerking komt. Ook zamelen we enkele specifieke stromen in die moeilijk te verwerken zijn, zoals pampers of matrassen, waar we veel circulaire mogelijkheden voor zien. Watergedragen verf is nog zo’n voorbeeld. In samenwerking met verf- en lakproducent AkzoNobel brengen we kwalitatieve verf opnieuw in omloop, terwijl die vroeger zonder pardon verbrand werd.”

“Ook plastics zijn een interessante stroom. De technologieën om kunststof om te zetten in nieuwe plastics, chemische bouwstenen of biobrandstof boeken elke dag terreinwinst. Zelf staan we zo ver nog niet, maar we werken er wel naartoe. Onlangs voorzag de Waalse regering nog 60 miljoen euro in de samenwerking met bedrijven, waaronder Renewi, om plastics nog beter te recycleren. Ook al is het verre van simpel om het plasticprobleem aan te pakken, wij denken heel graag mee.”

Een combinatie van regulering en een lastenverschuiving kan producenten en consumenten in de goede richting duwen.

Digitale technologie

Sinds januari 2018 voert China bepaalde plastics en ongesorteerd oud papier niet langer in. Hoe groot is de invloed van die beslissing op het Belgische afvalbeleid?

“China was jarenlang de grootste importeur van die stromen ter wereld. Door toedoen van die Green Fence mag vandaag enkel nog het materiaal van de hoogste kwaliteit het land binnen, wat in de afvalsector voor schokgolven heeft gezorgd, ook in België. Er zijn intussen wel andere Aziatische landen die de rol van importeur proberen in te vullen, maar meer nog zijn Europese verwerkers, ook in ons land, vorig jaar sterker beginnen inzetten op een circulair afvalbeleid. Beslissingen zoals die van China spelen de globale circulaire economie in de kaart. Dat soort keuzes hebben we nodig voor een stroomversnelling.”

Welke hefbomen heeft Renewi om sterker circulair te gaan werken?

“We willen nog beter identificeren wat klanten precies willen. Op basis van die noden kunnen we onze strategie, maar ook onze procestechnologie bijsturen. Samen met onze klanten willen we immers hetzelfde bereiken: minder en zuiverder afval. Met het oog op de toekomst zetten we steeds meer in op digitale technologie en het verzamelen van data. Dat is momenteel een werkpunt, maar we hebben wel al enkele proefprojecten lopen. We werken bijvoorbeeld aan een project om via artificiële intelligentie onze vrachtwagens automatisch te laten detecteren welk type stroom in de opgeladen containers zit, door middel van een scanner. Op basis van die gegevens kunnen we in het voordeel van de klant efficiënter werken.”

“Daarnaast kijken we naar disrupties en nieuwe ontwikkelingen op de markt. Tot enkele jaren geleden konden we als afvalverwerker in België vrij autonoom werken, maar door de opkomst van kleine spelers voor niches en specifieke stromen kan dat niet langer. Voor elke materialenstroom is er een oplossing, maar het is zaak om te kiezen waarin je je specialiseert, en om samen te werken met verwante partners. Dat doen we dus ook.”

Te duur

Zal de circulaire economie pas echt van de grond komen als secundaire grondstoffen goedkoper worden?

“De tijd is meer dan rijp voor een nieuw marktmechanisme, dat duurzaamheid economisch bevoordeelt. Het is nu nog de logische keuze om met virgin materials (onbewerkte materialen, red.) te werken omdat pure grondstoffen niet duur genoeg zijn in vergelijking met gerecycleerde materialen. Iedereen heeft tegenwoordig een mening klaar over de toekomst van deze planeet, maar weinig mensen willen die extra eurocent betalen voor duurzame materialen en producten. Not in my backyard and not in my wallet, dat lijkt de leuze wel. Als duurzaam even duur zou zijn, zouden veel mensen de knop al omdraaien. Maar, zoals voor alles op de markt geldt: als er geen prijsvoordeel is, dan slaat het niet aan.”

“De oplossing bestaat volgens mij uit een combinatie van regulering en een lastenverschuiving, die producenten en consumenten in de goede richting duwt. Zo heeft Europa voor plastics een krachtig signaal gesteld door wegwerpplastic binnen enkele jaren te verbieden. Dat is een faire beslissing, die wat ons betreft nog veel verder mag gaan. Waarom verplicht de Belgische overheid de industrie niet om recyclagemateriaal te gebruiken voor verpakkingen? Door zo’n regelgeving te combineren met een btw-verlaging op gerecycleerd materiaal, zet je secundaire producten op de rails. Doen we dat niet, dan dommelen we in slaap. Veel Europese landen steken ons op dit moment voorbij, omdat ons beleid rond recyclage en circulariteit zo inert is. De komende maanden en jaren worden cruciaal om een versnelling hoger te schakelen.”