Liefst 75 procent van de wereldbevolking zal tegen 2050 in steden wonen. Dat zal nog meer druk leggen op onze grondstoffen. Toch is er geen reden voor doemdenken. Steden maken niet alleen deel uit van het probleem, ze spelen ook een sleutelrol in de circulaire transitie. Ze zijn immers rijk aan grondstoffen, kapitaal, data en talent. Daar halen ze zelf ook voordeel uit. De circulaire transitie heeft een positieve impact op het milieu en levert ook een economische en sociale meerwaarde op.
Circular South wil die theorie omzetten in de praktijk. Gabriëlle Van Zoeren, projectmanager Circular South – Smart City District van de stad Antwerpen: “We moeten onze steden klaarmaken voor de toekomst door slimmer en minder gebruik te maken van water, energie en materialen. Daarbij is een prominente rol weggelegd voor de inwoners van de stad. In het project Circular South gaan we na hoe we hen kunnen stimuleren om bewuster om te gaan met grondstoffen.” Het project zet met andere woorden in op een gedragswijziging, een van dé grote uitdagingen van de transitie naar een circulaire stad. Het oefenterrein voor dit ‘sociaal experiment’ is Nieuw Zuid.
Slimme meters
Circular South richt zijn pijlen op water, energie en materialen. “Concreet willen we na drie jaar 10 procent minder energie (zowel in kilowattuur als procentueel) verbruiken”, zegt Van Zoeren. “Bij inwoners die benieuwd zijn naar hun energie- en waterverbruik installeren we slimme digitale meters. Daarvoor werken we samen met de distributie- netbeheerders. Als dat niet mogelijk is, kunnen inwoners ook smart plugs plaatsen. Alle informatie over hun verbruik vinden ze terug op een speciaal ontworpen online platform.” De deelnemers
worden niet alleen geconfronteerd met de harde cijfers, ze krijgen ook advies op maat.
Daarnaast is het de bedoeling om de inwoners voor te bereiden op de toekomst. “Hernieuwbare energiebronnen vergen een andere aanpak. Om de bewoners van Nieuw Zuid ertoe aan te zetten om bij een energieoverschot door hevige windstoten of zonnige zomerdagen gretig gebruik te maken van de energie, zullen we hen inlichten via sms.” Wie daarop ingaat, krijgt een beloning. “Het systeem van beloningen is ook voor ons interessant. Zo kunnen we evalueren wat aanslaat en wat niet, en krijgen we meer inzicht in wat mensen ertoe kan bewegen om onze raad te volgen.”
Ten slotte wil de wijk minder afhankelijk worden van de stroom op het reguliere net. Daarom wordt een energiecoöperatie opgericht. “We zullen zonnepanelen installeren op appartementsgebouwen en in opslagcapaciteit voorzien. Daarvoor gebruiken we gerecycleerde batterijen van voertuigen. De bewoners krijgen de kans om mede-eigenaar te worden van de zonnepanelen. Dankzij blockchaintechnologie zullen ze hun energie met elkaar kunnen uitwisselen. Het wordt een uniek experiment”, aldus Gabriëlle Van Zoeren.
Herstellen en lenen
Ook hoeveel water de inwoners verbruiken en hoeveel afval ze produceren, vinden ze terug op het online platform. “Na drie jaar willen we als stad 10 procent minder kraantjeswater gebruiken en 25 procent minder huisvuil, 50 procent minder pmd en 50 procent minder gft produceren.”
Circular South zet ook in op recyclage en hergebruik. Want we gooien te gemakkelijk spullen weg. “Tegen het einde van het project willen we dat iedere Nieuw Zuidenaar 5 kilogram per jaar minder weggooit. Daarom bouwen we een community center, in samenwerking met De Kringwinkel. Inwoners kunnen er hun toestellen of gereedschap laten repareren. Getalenteerde designers zullen oude spullen ook een nieuwe functie geven, in samenwerking met de eigenaar. Daarnaast kunnen inwoners ook zaken lenen, zodat ze zelf niet hoeven te kopen wat ze maar af en toe nodig hebben.”
Het zijn ambitieuze doelstellingen, al wordt volgens Gabriëlle Van Zoeren niets zomaar top-down beslist. “We hebben de basisdoelstellingen van het project vastgelegd, maar voor de invulling zitten de inwoners aan het roer. Er staat niets in steen gebeiteld. Iedereen kan ook als adviseur zetelen in onze adviesraad.”
Op naar een circulaire stad?
Op het einde van de rit zullen de initiatiefnemers een duidelijk zicht hebben op wat werkt om mensen te stimuleren bewuster om te gaan met energie, water en materialen. Met alle informatie die tijdens het experiment vergaard is, wordt wel degelijk iets gedaan. “Het is de bedoeling om de maatregelen die effect hebben in te voeren in de andere delen van de stad.
