Na duurzame financiering maakt ook circulaire financiering opgang

Veel start-ups die we spreken geven aan dat de financiële markt terughoudend blijft om te investeren in hun producten en businessmodellen. Waarom is dat?

Joost van Dun: “Start-ups zijn de gangmakers van de circulaire economie. Ze komen met innovatieve producten en ideeën en inspireren klassieke bedrijven om een tandje bij te steken. Maar het klopt dat de financiële markt voorzichtig is. Start-ups financieel steunen – of ze nu circulair zijn of niet – is over het algemeen om meerdere redenen uitdagend. Ten eerste kan je niet terugvallen op de ervaring die je hebt met gelijkaardige projecten, want circulaire bedrijven maken innovatieve producten of bieden diensten aan die niet of nauwelijks bestaan. Dat maakt het moeilijker om in te schatten of het zal aanslaan. Daarom is het als financiële instelling belangrijk om voldoende kennis op te doen over de circulaire economie. Wij spreken veel met onze klanten over dit onderwerp en we hebben bijvoorbeeld enkele studies gemaakt waarin we de kringloopeconomie hebben ontleed.”

“Daar komt nog bij dat de idee van product as a service – in de plaats van een product te verkopen, een dienst aanbieden, een van de circulaire businessmodellen – nieuwe risico’s met zich meebrengt, bijvoorbeeld: als je als ondernemer een product verkoopt, ontvang je meteen geld. Bij een as a service-model komt het geld in kleinere bedragen over een langere periode verspreid binnen. Als er naar rato van het gebruik wordt betaald (pay-per-use), is het belangrijk om goed in te schatten hoe vaak het product gebruikt zal worden. Want als dat minder is dan je had ingeschat, dan heb je ook minder inkomsten. Wij bekijken voor ondernemers hoe robuust die inschattingen zijn, welke afnamecontracten er al zijn afgesloten, hoe flexibel die zijn enzovoort.”

“Maar tegelijkertijd houdt klassieke, lineaire economiebedrijven steunen evenzeer risico’s in. Het risico kan zijn dat je met stranded assets blijft zitten, financieringen in bedrijfsmiddelen of projecten die over pakweg tien à vijftien jaar mogelijk overbodig zijn. Lange tijd waren financiële instellingen daar blind voor, maar ondertussen zijn de geesten gerijpt. Het is dus belangrijk om de marktontwikkelingen goed in de gaten te houden.”

Investeert ING in circulaire start-ups?

“We zijn verantwoordelijk voor heel wat spaargeld van onze klanten. Dat betekent dat wij niet kunnen investeren in initiatieven met een heel hoog risicoprofiel. Dat is meer het domein van Venture Capital bijvoorbeeld. Start-ups die bij ons aankloppen en die we zelf niet kunnen financieren, introduceren we in een aantal gevallen bijvoorbeeld wel bij onze Private Banking- of wealth management-klanten. Dat zijn vaak zelf ondernemers die op zoek zijn naar investeringsdoelen en bereid zijn een hoger risico te accepteren.”

“Dat betekent niet dat we circulaire start-ups de rug toekeren. We ondersteunen en begeleiden hen op andere manieren. Zo hebben we in Nederland het Investment Ready-programma van Impact Hub gesteund, een programma dat duurzame start-ups begeleidt, via sponsoring en coaching. Binnen ING hebben we ook de ING Labs, waarin collega’s tijd en budget krijgen om nieuwe voorstellen verder te ontwikkelen. Die ideeën kunnen gerelateerd zijn aan de circulaire economie.”

Link met klimaatopwarming

Waarom wil ING de transitie naar een circulaire economie aanzwengelen?

“In 2018 hebben we aangekondigd dat we onze leningenportefeuille in lijn brengen met de klimaatdoelstellingen van Parijs. De circulaire economie is een van de wegen die daarnaartoe leiden. We weten uit onderzoek van de OESO dat meer dan de helft van de totale uitstoot van broeikasgassen rechtstreeks gelinkt is aan het gebruik van grondstoffen en materialen. Anders gezegd: door over te schakelen op een circulaire economie kunnen we de klimaatopwarming tegengaan.”

Hoe ondersteunen jullie circulaire bedrijven?

‘Bedrijven die de fase van start-up en scale-up ontgroeid zijn, kunnen wij ondersteunen met onze reguliere financiële instrumenten, zoals leningen, een lease of supply chain finance. Maar meer en meer verstrekken we ook groene financieringen om circulaire activiteiten te financieren. We bieden onze klanten bijvoorbeeld een groenlening aan of helpen hen met het uitgeven van groene obligaties die voldoen aan de Green Bond Principles en de Green Loan Principles. Die principes, die uitgetekend zijn door internationale associaties (respectievelijk de International Capital Market Association en de Loan Market Association, red.), beschrijven wat we als een groene lening of een groene obligatielening kunnen beschouwen. Onlangs hebben we chemieconcern BASF begeleid om hun eerste groene obligaties uit te schrijven. Het geld dat daarmee opgehaald is, hebben ze onder andere gebruikt om nieuwe innovatieve technologieën te ontwikkelen voor het (chemisch) recycleren van plastic.”

“Om het hogere risico van nieuwe circulaire businessmodellen af te dekken, hebben we het sustainable investment fund. Dat is een fonds van 100 miljoen euro om scale-ups te ondersteunen met risicodragend kapitaal, zoals achtergestelde leningen of door zelf te investeren in een bedrijf of project (zie kader).”

Zijn er incentives om klassieke bedrijven te helpen om de transitie te maken?

“In 2019 hebben we 200 miljoen euro geleend bij de Europese Investeringsbank, waarvan 80 miljoen euro bestemd is voor ING België en 16 miljoen euro voor ING Lease België. We hebben dat bedrag bovendien verdubbeld, waardoor we in totaal 400 miljoen euro ter beschikking hebben om duurzame investeringen te stimuleren. Concreet kunnen we met dat geld bedrijven een rentekorting geven op de lening die ze gebruiken voor duurzame investeringen in circulair ondernemen, de verduurzaming van gebouwen, de energietransitie, duurzame mobiliteit, landbouw …”

“Daarnaast bieden we de sustainability improvement loan aan. Zo’n lening is gekoppeld aan het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen. Dat kunnen ook circulaire KPI’s (key performance indicators, red.) zijn, zoals zero waste. Als de onderneming die doelstellingen haalt, krijgt ze een korting op de intrestvoet. In het andere geval moet ze een toeslag betalen.”

Regelgeving

Bestaan er internationale regels over de financiering van de circulaire economie?

“In 2018 hebben wij bij ING samen met twee andere Nederlandse banken de Circular Economy Finance Guidelines uitgewerkt. Daarin hebben we gedefinieerd wat we precies onder de circulaire economie en de financiering ervan verstaan. Het is namelijk belangrijk dat we allemaal dezelfde taal spreken als we circulaire initiatieven financieren. De Expert Group on Circular Economy Financing van de Europese Commissie heeft daarop voortgeborduurd om haar eigen, meer gedetailleerde categoriseringsysteem voor de circulaire economie te lanceren in maart 2020. Dat systeem dient als input voor de Europese Taxonomy for Sustainable Finance, een instrument dat helpt om activiteiten als duurzaam te kunnen classificeren. Die taxonomie, waaraan momenteel gewerkt wordt, zal in december 2021 van kracht worden. In december 2022 zullen er circulaire activiteiten aan toegevoegd worden.”

Wat kan de transitie naar een kringloopeconomie versnellen?

“De circulaire economie komt maar traag op gang. De markten voor gebruikte materialen zijn nog relatief klein en de kosten voor het ontwikkelen van circulaire proposities zijn nog relatief hoog. Bedrijven moeten trackingsystemen opzetten om de oorsprong van hun grondstoffen te achterhalen, samenwerkingen aangaan met partners, nieuwe installaties aankopen … Uit het Global Circularity Gap Report van Circle Economy blijkt dat onze wereldeconomie voor 8,6 procent circulair is. Twee jaar geleden was dat nog 9,1 procent. Het lijkt alsof we de verkeerde kant uitgaan.”

“Tegelijkertijd beseffen traditionele bedrijven meer en meer dat het noodzakelijk is om over te schakelen op een circulair businessmodel om de klimaatopwarming tegen te gaan. Daarom is de Europese Green Deal van vitaal belang. Die kan voor die extra push zorgen. Ondernemingen die hun producten op de Europese markt willen verkopen, zullen namelijk aan strikte regels moeten voldoen. Zo zullen de producten deels uit gerecycleerde materialen moeten zijn gemaakt, moeten de materialen recycleerbaar zijn, heeft de consument recht op herstelling …

Kan de coronacrisis roet in het eten strooien?

“De pandemie kan juist een extra stimulans zijn. Iedereen is het er namelijk over eens dat we erg kwetsbaar zijn geworden door essentiële productieketens naar buiten Europa te verplaatsen. Er is dus een vernieuwd besef om meer lokaal te produceren en grondstoffen zo lang mogelijk in omloop te houden.”