Enkele weken geleden – toen de COP26 al enkele dagen aan de gang was – bereikte de Vlaamse Regering een akkoord over bijkomende maatregelen die het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 moeten versterken. Een van de meest ingrijpende maatregelen is de verplichting voor nieuwe eigenaars van woningen en appartementen met een slechte energieprestatie om binnen de vijf jaar te renoveren.
De recente beslissingen hebben ons nog eens met de neus op de feiten gedrukt: onze gebouwen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de Vlaamse broeikasgasemissies. Als we de zware industrie en de energiesector buiten beschouwing laten, is mobiliteit de grootste bron van broeikasgasemissies, op de voet gevolgd door gebouwen. De grote boosdoeners zijn oude huizen en appartementen. Vlaanderen telt een aanzienlijk aantal woningen die hun vervaldatum al lang hebben bereikt. Bijna een derde van de eengezinswoningen is gebouwd voor de Tweede Wereldoorlog. Die huizen zijn slecht geïsoleerd en de verwarming ervan slorpt massa’s energie op.
Het is een gekend probleem waar de Vlaamse overheid al jaren op inzet. In mei 2020 keurde de Vlaamse Regering de ‘langetermijnrenovatiestrategie gebouwen 2050’ goed. In die strategie staat dat de broeikasgasemissies voor gebouwen met 85 procent gereduceerd moeten worden ten opzichte van 2005. Roel Vermeiren, adviseur renovatiestrategie bij het Vlaams Energie-en Klimaatagentschap (VEKA): “De Vlaamse Regering heeft een onderscheid gemaakt tussen woningen en andere gebouwen. Het energieverbruik voor woningen moet dalen met 75 procent. Dat komt neer op een energielabel A. Scholen, bedrijven, overheidsgebouwen … moeten uiterlijk over dertig jaar koolstofneutraal zijn.”
De strategie houdt nog geen rekening met de aangescherpte doelstellingen van de Europese Commissie voor 2030, het Fit for 55-pakket. Daarmee wil Europa de broeikasgasemissies met 55 procent reduceren. De globale Belgische broeikasgasemissies zouden tegen dan moeten dalen met 47 procent (in plaats van 35 procent) ten opzichte van 2005.
95.000 huizen diepgaand renoveren per jaar
Omdat veel woningen zo’n slechte energieprestatie hebben, moet er nog een flink tandje bijgestoken worden. Het VEKA berekende dat er voor bijna 95 procent van de ongeveer 3 miljoen huizen en appartementen een renovatie van de gebouwschil en installaties nodig is. “Om de klus te klaren tegen 2050, moeten we woningen tot label A renoveren aan een verschroeiend tempo van 3 procent of ruim 95.000 huizen per jaar. Nu renoveren slechts enkele duizenden Vlamingen per jaar hun woning zo diepgaand en wordt er doorgaans gefaseerd in energiebesparing geïnvesteerd.”
Om het tempo op te krikken, besloot de Vlaamse Regering in november om, naar analogie met de renovatieverplichting voor niet-residentiële gebouwen vanaf 2022, de renovatieplicht in te voeren voor woningen die vanaf 2023 van eigenaar veranderen. “We stellen vast dat er jaarlijks zo’n 80.000 woningen gekocht of geërfd worden. Als een deel van die eigenaars hun huis energetisch renoveert, levert dat een bijdrage aan de doelstelling van 3 procent label A-renovaties per jaar.” Vlaanderen stelt tal van financiële ondersteuningsmaatregelen ter beschikking, van een renteloos renovatiekrediet tot premies. En dat is nodig. “Uit een studie van hoogleraar milieueconomie Johan Albrecht blijkt dat de helft van alle eigenaars een diepgaande renovatie niet kan financieren. Het is dus niet alleen een probleem van diegenen die onder de armoedegrens leven.”
