Green Deal Circulair Bouwen
Voltreffer met vervolg

De nood aan meer circulariteit in de bouwsector is duidelijk. De productie, het transport en de eindverwerking van materialen is goed voor ongeveer zestig procent van de globale Vlaamse CO₂-uitstoot. Van die materialen is dertig à veertig procent bestemd voor de bouw. “Als we meer circulair met die materialen omgaan, verlagen we niet alleen onze koolstofvoetafdruk”, zegt Jan Verheyen, woordvoerder van de OVAM. “We produceren dan ook minder afval én zijn minder afhankelijk van buitenlandse producenten en toeleveringsketens. De bouw is een belangrijke economische sector in Vlaanderen. We hebben er dus alle belang bij om materialen zoveel mogelijk bij ons te houden, voor de producenten in onze regio.”

“Maar circulair bouwen is een complex gegeven. Hoe vindt de aannemer die een gebouw sloopt iemand die het beschikbare materiaal zinvol kan hergebruiken en in afwachting opslaat? Hoe houdt een architect al bij het ontwerp rekening met later hergebruik van materialen of een andere invulling voor het gebouw? En dan zijn er nog stoorstoffen die recyclage of hergebruik moeilijk maken of die zelfs een gevaar vormen voor de volksgezondheid. Asbest en PFAS zijn de bekendste, die moeten we zo snel mogelijk uit de kringloop halen. Daarom moet je eerst en vooral weten waar die materialen zich bevinden, zodat je ze selectief kan verwijderen en en uit de kringloop kan halen. Om die uitdagingen aan te pakken, moeten verschillende partners elkaar vinden. Dat zie je gereflecteerd in het opzet van de Green Deal.”

Rijke inhoud

Meer dan 360 organisaties engageerden zich voor de Green Deal Circulair Bouwen: bouwbedrijven, architecten, aannemers, opdrachtgevers, middenveldorganisaties, kennisinstellingen en overheden. “Die mix van verschillende rollen in het bouwproces was zeker een van de sterktes”, zegt Verheyen. “In de Green Deal leerden ze elkaar kennen, zagen ze de noden of het aanbod en gingen ze samen experimenteren. Dat leverde 160 concrete projecten op, waarin ze nieuwe producten of systemen ontwikkelden, databanken of hulpmiddelen opzetten en knelpunten aanpakten. De betrokkenheid van Embuild Vlaanderen was ook cruciaal in dit verhaal om de resultaten snel te laten doorstromen naar hun leden.”

Vier keer per jaar kwamen de deelnemers samen op inspiratie- en actiedagen. Daar konden ze hun ervaringen uitwisselen, ideeën opdoen en samen aan de slag gaan met de vraagstukken die naar boven kwamen. Er waren ook nieuwsbrieven, coachingsessies, webinars, een online leerhub en een discussiegroep op LinkedIn om het lerend netwerk te ondersteunen. Parallel met de Green Deal werkten kennisinstellingen samen in de Proeftuin Circulair Bouwen. Zij stelden draaiboeken, praktijkgidsen en rapporten op, gebaseerd op onderzoek en ervaringen uit onder meer de projecten van de Green Deal.

Verlengd wegens succes

Op 16 februari rondde de Green Deal Circulair Bouwen af met een slotevent in congrescentrum Lamot in Mechelen. Verheyen: “Dat was volledig uitverkocht. Fijn om te zien hoe het enthousiasme tot op het einde van de rit doorwerkte. Vóór de conferentie kreeg ik zelf de kans om nog enkele projecten te bezoeken in Mechelen, zoals de circulaire bouwmarkt voor gerecupereerde bouwmaterialen en een rijhuis in het centrum dat gerenoveerd is tot een modulair passiefhuis. Het gaat telkens om mensen die elkaar vonden via de Green Deal. We mogen echt wel spreken van een groot succes. En dus is het vervolg al volop aan de gang. Samen met Embuild Vlaanderen is de OVAM een van de trekkers van de werkagenda Circulair Bouwen onder de paraplu van Vlaanderen Circulair. Dat is de rechtstreekse opvolger van de Green Deal, waarmee we het netwerk, de kennisdeling en de initiatieven blijven ondersteunen. We behouden de participatieve insteek van de Green Deal en maken een doorstart naar heel wat bijkomende beleidsacties en projecten.”

“Zo is er ook het nieuwe beleidsprogramma ‘Op weg naar circulair bouwen 2022-2030’. Dat heeft enkele zeer ambitieuze doelstellingen, bijvoorbeeld de recyclage van zeventig procent van de niet-steenachtige materialen, zoals hout en plastic. Ook de hoogwaardige recyclage van materiaal zoals steenpuin is een doel, dus niet enkel als funderingsmateriaal. En we werken verder aan concepten als veranderingsgericht bouwen, het levenslang begeleiden van een gebouw doorheen meerdere functies en veranderende noden, en het gebouwpaspoort dat zicht biedt op beschikbare materialen en installaties in de gebouwen. We gaan een gebouw steeds meer bekijken als een depot waarin materialen tijdelijk gerangschikt staan als pakweg een kantoor of een huis. Om dat in de praktijk te brengen, zullen we nog wel veel sterke innovators nodig hebben. Een warme oproep dus aan iedereen uit de bouwsector: ga eens kijken naar de projecten van de Green Deal, laat je inspireren en neem contact op met Embuild Vlaanderen of Vlaanderen Circulair.”