Als het over sociaal en ecologisch verantwoorde toeleveringsketens gaat, dan is de link met fair trade niet veraf. Sinds het midden van de vorige eeuw zetten verschillende organisaties zich in voor eerlijke handelsrelaties met ontwikkelingslanden. Vandaag kennen we ze van fairtradeproducten zoals die van Oxfam, maar ook van certificaten zoals het Fairtrade-label. Wij spraken met Koen Van Troos en Stijn Decoene van Fairtrade Belgium over de impact van due diligence-wetgeving op hun werking en vice versa.
Koen Van Troos, hoofd PR en belangenbehartiging: “De strijd tegen armoede staat centraal in onze aanpak. Het is onze overtuiging dat een leefbaar loon de basis is van respect voor mensenrechten en ecologische belangen. Een boer die te weinig betaald krijgt voor zijn product, moet om te overleven op zoek naar manieren om zijn opbrengst te vergroten. Hij zal dus zijn toevlucht nemen tot ontbossing, kinderarbeid, goedkope, illegale pesticides … Daarom spreken we binnen Fairtrade International van human rights and enviromental due diligence (HREDD), om te verduidelijken dat het zowel over mensenrechten als ecologische belangen gaat.”
Hoe behartigen jullie die belangen in de praktijk?
Van Troos: “Een eerlijke prijs is de basis van het hele verhaal, en dat maakt Fairtrade uniek. Dat economische luik bestaat uit drie elementen. Onze minimumprijs – een veiligheidsnet wanneer de marktprijs keldert – is wellicht het bekendst. Dat bedrag gaat rechtstreeks naar de boer. De eerste koper betaalt ook een Fairtrade-premie die naar de plaatselijke coöperatieve gaat. En dan is er nog de Fairtrade-licentie: een klein bedrag per verkocht product dat we gebruiken om onze organisatie te financieren, inclusief een groot deel van de Fairtrade-medewerkers in het Zuiden.”
“Voor onze producten en actoren hanteren we strikte standaarden die verwijzen naar duurzame criteria: geen dwangarbeid, geen gevaarlijke pesticides gebruiken, streven naar partnerschappen op lange termijn ... En we hechten veel belang aan democratische principes en empowerment. De boeren zijn lokaal georganiseerd in coöperatieven om hun invloed op de markt te bundelen en ze zijn mede-eigenaar van het Fairtrade-label. Ze hebben 50 procent van de stemmen in de algemene vergadering. De distributie – dat zijn de nationale organisaties, zoals Fairtrade Belgium – heeft de andere helft in handen.”
Stijn Decoene, hoofd supply en impact: “We ondersteunen die coöperatieven ter plaatse via producentennetwerken. Dat zijn lokale Fairtrade-medewerkers die met de boerenorganisaties samenwerken op allerhande thema’s. Ze helpen hen bijvoorbeeld om de standaarden na te leven. Er zijn veel criteria waaraan ze moeten voldoen om binnen Fairtrade actief te zijn en die evolueren nog steeds. Maar door aan die vereisten te werken, bouwen ze ook hun maatschappelijk middenveld uit. Daardoor krijgen ze onder andere makkelijker toegang tot financiële kredieten. Via de producentennetwerken investeren we ook in de gemeenschap, zoals scholen en medische voorzieningen.”
