Europa wil tegen 2050 klimaatneutraal worden. Om dat te realiseren moeten we volop investeren in duurzame activiteiten. Maar wat is duurzaam? Met de EU-Taxonomie schept Europa klaarheid. De lijst met duurzame activiteiten is in de eerste plaats bedoeld om ervoor te zorgen dat de financiële wereld transparanter communiceert over duurzame investeringen, maar heeft ook gevolgen voor overheden en bedrijven (zie kader).
Vroege uurtjes
Duurzame economische activiteiten hebben volgens Europa zes doelstellingen. Om de doelstellingen nog concreter te maken, werkte de Europese Commissie technische criteria uit. Die voor klimaatverandering en -adaptatie zijn al een tijdje klaar. Maar over aardgas en kernenergie moest de Europese Commissie haar ei nog leggen. In de vroege uurtjes van 1 januari 2022 was het voorstel van de commissie eindelijk klaar. In dat voorstel – dat gelekt werd in de pers - schreef de commissie dat investeren in aardgas- en kerncentrales als groen kan beschouwd worden wanneer de activiteiten aan bepaalde voorwaarden voldoen. Ze worden wel als overgangsoplossingen omschreven.
Het voorstel werd bekeken door de financiële experts van de lidstaten. Die reageerden relatief verdeeld. Frankrijk wilde nucleaire energie er absoluut in, Luxemburg en Oostenrijk dreigden naar de rechter te stappen als dat een groene stempel zou krijgen. De Commissie legt dat dreigement nu naast zich neer, al heeft ze de tekst hier en daar wat aangepast. In het definitieve voorstel blijven gas- en nucleaire activiteiten dus in het groene lijstje staan.
Criteria voor duurzaam aardgas
Maar niet alle gas- en kerncentrales worden als groen bestempeld. Ze moeten voldoen aan bepaalde criteria. Zo moeten nieuwe gascentrales, die oude koolcentrales vervangen, tegen 31 december 2030 gebouwd zijn om het groene label te halen. Gascentrales zijn ook verplicht om tegen 31 december 2035 over te schakelen op hernieuwbare energie of koolstofarme gassen (eventueel met carbon capture and utilization). De installatie moet tegen dan ook een vermindering van haar emissies met 55 procent realiseren. Verder mag de centrale niet meer dan 270 gram CO2-equivalent per kilowattuur uitstoten. De gemiddelde uitstoot mag – over een periode van 20 jaar - de 550 kilogram CO2-equivalent niet overschrijden. Zoals al eerder werd opgemerkt in de Vlaamse media zullen de nieuwe gascentrales die op stapel staan in Vlaanderen niet voldoen aan die groene criteria.
Criteria voor kerncentrales
Kerncentrales, die een groen label willen krijgen, moeten een plan, een locatie en voldoende geld hebben om het radioactieve afval afkomstig van kerncentrales te bergen tegen 2050. De vergunning moeten ze tegen 2045 op zak hebben. Aanpassingen aan bestaande nucleaire installaties – om de huidige levensduur te verlengen - zullen erkend worden tot 2040. Een nieuwe toevoeging? Tegen 2025 moeten centrales kernbrandstof gebruiken die beter bestand is tegen ongevallen. Dat worden accident-tolerant fuels genoemd. Die technologie staat echter nog in de kinderschoenen. Tot slot moet er geld gepompt worden in technologieën die het mogelijk maken om verbruikte splijtstof te recycleren of de levensduur van het afval te verminderen. In Vlaanderen is het SCK CEN hier al decennialang mee bezig in het kader van het project MYHRRA.
En nu?
Het voorstel gaat nu naar het Europees Parlement en de Europese Raad. Zij krijgen maximum zes maanden de tijd om bezwaar aan te tekenen. Voor de Raad zit er echter een addertje onder het gras. Zij kan alleen bezwaar hebben als ten minste twintig lidstaten met ten minste 65 procent van de EU-bevolking tegen stemmen. Heeft niemand bezwaar, dan treden deze technische criteria voor aardgas en nucleaire installaties tegen 1 januari 2023 in werking. De criteria voor andere sectoren zijn al sinds 1 januari van dit jaar van kracht.
