Luchtvaartmaatschappijen vallen in Europa in principe onder het systeem van emissiehandel (ETS). Ze moeten dus beschikken over uitstootrechten voor elke ton CO2 die ze uitstoten tijdens vluchten binnen de Europese Economische Ruimte (EER: de lidstaten plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen) en naar de UK en Zwitserland. In de praktijk kregen ze een groot deel van die rechten echter gratis toebedeeld. Genoeg om in 2019 nog steeds 44 procent van hun uitstoot te dekken. Daar komt nu verandering in door een nieuwe Europese wet.
Afbouw ETS
Afgelopen week beslisten de Europese lidstaten, de Commissie en het Parlement om de gratis uitstootrechten voor Europese vluchten geleidelijk aan af te bouwen van 2024 tot 2026. De beslissing geldt niet voor langeafstandsvluchten buiten de Europese Unie. Die vallen onder Corsia, het minder strenge CO2-compensatiemechanisme van de Verenigde Naties. Volgens belangenorganisatie Transport & Environment gaat het over slechts zes procent van alle vluchten die vertrekken in de EER, maar zijn die wel verantwoordelijk voor de helft van alle CO2 en NOX uitstoot. De nieuwe wet verplicht luchtvaartmaatschappijen trouwens voor het eerst om ook te rapporteren over andere emissies. De klimaatimpact van de sector zou voor liefst twee derde uit andere bronnen dan de uitstoot van CO2 afkomstig zijn.
In 2026 zal Europa het systeem evalueren en mogelijks het ETS gaan toepassen op langeafstandsvluchten die vertrekken in Europa. Ook vluchten met duurzamere brandstoffen zullen voorlopig nog gratis rechten krijgen. De zogenaamde Sustainable Aviation Fuel (SAF) wordt gemaakt van biologisch afval, voor gebruik in bestaande vliegtuigen. Het is voorlopig het enige haalbare, maar prijzige, alternatief voor kerosine bij langeafstandsvluchten.
Prijsstijgingen
De toepassing van ETS op Europese vluchten geeft de luchtvaartmaatschappijen een financieel incentive om zuiniger te vliegen of koolstofarmere technologie te ontwikkelen. Zo kunnen marktkrachten spelen in een sector waar nog geen duidelijk duurzaam alternatief voorhanden is. Tot nu toe bleef die impact beperkt; in 2019 betaalden alle luchtvaartmaatschappijen samen maar 950 miljoen euro voor emissierechten. Ondertussen steeg de uitstoot van de Europese luchtvaart onverminderd verder: van 54,5 miljoen ton in 2013 tot 68,4 miljoen ton in 2019.
De voorbije twee jaar is de koolstofprijs onder ETS wel al verdrievoudigd. Volgens de Europese belangenorganisatie Airlines4Europe zou dat de rekening voor luchtvaartmaatschappijen doen stijgen tot 2,5 miljard euro voor hun uitstoot in 2020. Tegen 2025 zou het al over 6 miljard euro gaan. De Europese luchthavenkoepel ACI verwacht dat die kosten zullen leiden tot een stijging van 8 à 9 procent voor de prijs van een vliegticket.
Klimaatactie