EU wil meer grondstoffen uit eigen bodem halen
De energietransitie jaagt de vraag naar waardevolle grondstoffen zoals lithium, magnesium en kobalt de hoogte in. Europa importeert die grondstoffen grotendeels uit landen als China en Congo. Met de nieuwe Critical Raw Materials Act wil de EU meer grondstoffen zelf gaan ontginnen. Is dat een haalbare kaart?
Momenteel komt het overgrote deel van de zeldzame metalen (98 procent) nog uit China. Dat wil de Europese Unie graag anders zien. Volgens de recente Critical Raw Materials Act zou 10 procent van de Europese vraag naar grondstoffen tegen 2030 uit eigen bodem moeten komen. Dat is niet zo vergezocht als het klinkt: de Europese bodem bevat veel meer grondstoffen dan de meeste mensen denken. Zo ontdekte Zweden recent nog een enorme hoeveelheid zeldzame aardmetalen onder de grond. Ook in Frankrijk, Portugal en Finland kunnen we lithium en/of kobalt ontginnen.
Praktische hindernissen
De grondstoffen zijn er dus wel. Hoe komt het dan dat we zo afhankelijk zijn geworden van import? Dat komt vooral doordat mijnbouw en grondstofverwerking in onze dichtbevolkte en welvarende contreien een stuk complexer én duurder zijn dan in pakweg China of Congo. De gemiddelde Europese burger zit niet te wachten op een lithium- of kobaltmijn of een processing plant in zijn of haar achtertuin. Een nieuwe mijnwinning mag ook geen schade toebrengen aan Europese of nationale natuurdoelen. Een aanvraag voor een nieuw mijnbouwproject neemt daardoor al snel meer dan tien jaar in beslag – een periode die de EU tot maximaal twee jaar wil reduceren. Om dat allemaal mogelijk te maken, is er nog heel wat werk aan de winkel.
Meer recycleren
Ook het aandeel van de grondstoffenrecyclage moet omhoog, stelt Europa. Tegen 2030 zou minstens 15 procent van de grondstoffen gerecycleerd moeten worden. De aanvraagprocedure voor een nieuwe recyclage-installatie zou nog maximaal 12 maanden mogen bedragen. Ook die doelen zijn theoretisch haalbaar, maar zullen nog grote inspanningen vragen. Zo voert de EU heel wat recycleerbaar afval momenteel nog uit naar China, en zijn de bestaande installaties niet voorzien op een snelle en grote toevloed aan materialen.
Ambitieuze maar vrijwillige doelen
Alles bij elkaar lijkt het erop dat de nieuwe Critical Raw Materials Act zich voorlopig beperkt tot het beschrijven van de Europese ambities. De richtlijn is niet wettelijk bindend, maar moet industriële bedrijven en financiële instellingen aansporen om meer te investeren in Europese mijnbouw en grondstoffenverwerking. Op die manier vormt de Act een goede eerste stap in de richting van meer grondstoffenonafhankelijkheid en een vlottere energietransitie.