Herinner u de G1000 van schrijvers David Van Reybrouck en Peter Vermeersch, een burgervergadering die in 2011 moedig pleitte voor een ‘deliberatief’ model, een vaste overlegstructuur tussen politici en burgers. De laatste jaren waagden een handvol Vlaamse steden en gemeenten zich aan kleinschalige experimenten. Zoals Mechelen, dat vorig jaar startte met een burgerpanel van vijftig mensen. Op andere plaatsen verloopt die inspraak meer organisch. In Brussel bijvoorbeeld, waar actiecomité 1030/0 zich op de politieke radar plaatste met acties rond verkeersveiligheid. Of recent nog de groep ‘Solidarité Solidariteit Brussels Bruxelles Coronavirus’, die met de inzameling van medisch materiaal en voedselpakketten steken oppikt die het bestuur van de hoofdstad laat vallen.

Het is niet onlogisch dat lockdowntijden bepaalde evoluties in de samenleving aanzienlijk versnellen. Volgens Wietse Van Ransbeeck, CEO van de Brusselse start-up CitizenLab, zou burgerparticipatie best een van die thema’s kunnen zijn. Samen met twee gelijkgezinden richtte Van Ransbeeck vier jaar geleden CitizenLab op, een digitaal platform dat steden en gemeenten helpt om burgers meer inspraak te geven. “En dat in twee richtingen: burgers krijgen meer inspraak over kwesties die al op de politieke agenda staan, maar kunnen die agenda ook zelf mee helpen bepalen”, legt Van Ransbeeck uit. Op het platform staan verschillende tools ter beschikking, waarmee burgers ideeën kunnen posten en kunnen stemmen over inhoudelijke of budgettaire kwesties. Alle digitale input wordt voor de lokale besturen in overzichtelijke rapporten gegoten. De nood aan zo’n participatieplatform blijkt uit het groeiende netwerk van Citizenlab, dat intussen al meer dan 150 lokale overheden telt, in Vlaanderen, Nederland, Frankrijk, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Chili, de Verenigde Staten en Canada.

De coronacrisis vormt ontegensprekelijk een momentum voor digitale communicatie. Waarom geldt dat ook voor burgerparticipatie?

Wietse Van Ransbeeck: “Omdat de digitale component nu eenmaal niet meer weg te denken valt uit het groeiproces van burgerinspraak. Deze crisis is een trigger voor lokale overheden om snel te digitaliseren, zowel in hun communicatie naar de burger als in hun participatietrajecten. Men wil graag de democratische continuïteit garanderen. Het is niet omdat we in crisis verkeren, dat er geen inspraak meer mogelijk is. Alleen doet deze periode beleidsmakers wel nadenken over de aanpak daarvan. Veel projecten vereisen een mate van participatie, maar hoe voer je democratische besluiten door zonder dat je de burger in levende lijve kan raadplegen?”

“Om daarop in te spelen, helpen we besturen om online bijeenkomsten te organiseren. Het draagvlak daarvoor is de laatste maanden enorm vergroot. En eigenlijk is er ook geen alternatief. Dat is meteen de tweede reden waarom gemeenten net nu vragende partij zijn. Veel fysieke bijeenkomsten gaan er dit jaar waarschijnlijk niet meer komen. Bij CitizenLab hebben we daarom een module voor online inspraak-workshops ontwikkeld als toevoeging op het bestaande burgerplatform. De workshops werken via videoverbinding, zoals Zoom of Skype, maar bieden daarnaast extra opties specifiek gericht op burgerparticipatie.”