Biomassa is niet altijd duurzaam
Bepaalde spelers in de biomassa-industrie zien houtpellets afkomstig van boskap als een duurzame energiebron. Onderzoekers wijzen erop dat een groot deel van de uitstoot niet uit de schoorsteen komt, maar gebeurt in de toeleveringsketen.
Volgens de voorstanders is biomassa-energie afkomstig van het kappen van bossen koolstofneutraal. De redenering is dat de uitgestoten CO2 al uit de atmosfeer opgenomen werd door de bomen en door nieuwe bomen te planten opnieuw zal worden vastgelegd. Door carbon capture toe te passen bij de energiecentrale (Bioenergy with Carbon Capture and Storage of BECCS), zou het dus zelfs een netto positief resultaat opleveren. Maar die visie houdt geen rekening met andere bronnen van uitstoot tijdens het totale productieproces, zoals transport en de verwerking tot pellets. Bovendien zijn er aanzienlijke verschillen tussen oude en jonge bomen als het over koolstofopslag gaat. Volgens de NRDC produceert BECCS over het hele proces ongeveer tachtig procent van de CO2-uitstoot die uit de schoorsteen van een kolencentrale komt, voor een gelijke energieopbrengst. De toeleveringsketen van steenkool is dus niet meegerekend in dat cijfer.
Verenigde Staten, Canada en Verenigd Koninkrijk koplopers
De VS en Canada zijn grote spelers in de bosbiomassa-economie. De landen staan respectievelijk op de eerste en derde plaats in de wereldwijde export van houtpellets voor energieproductie op commerciële schaal. Het Verenigd Koninkrijk is Europa's grootste importeur van houtpellets. In Canada en Groot-Brittannië is de praktijk zelfs gesubsidieerd door de overheid.
Canada exporteert 90 procent van de geproduceerde houtpellets, voornamelijk naar Europa en Azië. Ook primaire wouden, bossen die nog geen industriële invloed kennen, worden gekapt. Wetenschappers stellen dat de koolstofopslag in die primaire wouden onvervangbaar is en er dus dringend extra bescherming moet komen. Dat verlies werd niet in kaart gebracht, waardoor de ‘koolstofneutrale mythe’ blijft bestaan. De productie en export van houtpellets neemt nog steeds toe.
In de VS brengen pelletfabrieken onevenredig veel schade toe aan kwetsbare gemeenschappen. De fabrieken stoten luchtverontreinigende stoffen uit, waaronder roet, stikstofoxiden, koolmonoxide en vluchtige organische stoffen (VOS). De grenswaarden voor luchtverontreiniging worden overschreden en gemeenschappen melden aanzienlijke gevolgen voor hun gezondheid. In het zuidoosten van de VS zijn pelletfabrieken meer dan 50 procent vaker gevestigd in gemeenschappen met veel mensen van kleur die in armoede leven.
Biomassa en bio-economie
Biomassa is een organische of agrarische grondstof, ofwel afkomstig van primaire productie zoals bosbouw, landbouw en visserij, ofwel van afval- en reststromen. Uit die eerste categorie komt ook onze voeding voort. De biogebaseerde economie, of kortweg bio-economie, kent nog drie andere toepassingen van biomassa:
- Verwerking tot biogebaseerde materialen en producten, bijvoorbeeld paddenstoelenleer
- Omzetting tot bio-energie, bijvoorbeeld via het verbranden van groenafval
- Overige biogebaseerde processen, bijvoorbeeld industrieel en milieutechnologisch
Niet te verwarren met ‘biologisch’ dus. De term ‘bio-economie’ is geen keurmerk voor ecologisch verantwoorde productie.