“België en Nederland zijn dé proeftuin voor klimaatneutraliteit”

DEME Group stootte in 2020 660 kiloton CO₂-equivalent uit. Dat cijfer omvat directe emissies veroorzaakt door het brandstofverbruik van boten, machines, geleasede auto’s en gebouwen (scope 1) en indirecte emissies gelinkt aan het elektriciteitsverbruik (scope 2). Bijna 30 procent van de directe en indirecte uitstoot vond plaats in België en Nederland: zo’n 193 kiloton CO₂-equivalent.

Klimaatneutraliteit kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Hoe definiëren jullie dat?

Dirk Ponnet, algemeen directeur van DEME Environmental: “We zien inderdaad dat er verschillende interpretaties mogelijk zijn. Wij zijn dan ook voorstander van een internationale of Europese definitie. Want nu worden vaak appels met peren vergeleken, wat greenwashing in de hand kan werken.”

“Hoe we het zelf hebben opgevat? Tegen 2050 willen we de broeikasgasuitstoot van de hele groep zoveel mogelijk gereduceerd hebben. Dat doen we door stap voor stap over te schakelen op klimaatneutrale vaartuigen, energie-efficiënter om te gaan met de aangekochte energie, geïntegreerde energieoplossingen voor onze kantoren en projectsites te voorzien en onze medewerkers nog meer bewust te maken van het belang van duurzaam ondernemen. Tegen 2030 moeten onze broeikasgassen per werkeenheid al met 40 procent gedaald zijn ten opzichte van 2008. We focussen niet alleen op onze eigen uitstoot: we nemen ons voor om de emissies die bijvoorbeeld vrijkomen bij onze leveranciers van materialen en bij het transport van materialen en mensen, meer te monitoren en te analyseren, zodat we ook daar het verschil kunnen maken.”

Heeft elke afdeling (Dredging, Environmental, Offshore en Infra) eigen doelstellingen?

Ponnet: “Alle DEME-afdelingen dragen hun steentje bij. Met DEME Environmental, dat zich toelegt op bodemsaneringen, de ontwikkeling van brownfields, ecologisch baggeren en sedimentbehandeling, streven we voor de Benelux naar klimaatneutrale activiteiten tegen 2030. We willen daarvoor hybride of emissievrije machines inzetten op het land. Daarnaast moeten onze kantoren en projectsites tegen 2025 volledig op groene elektriciteit draaien. Eind 2021 was de helft van onze aangekochte stroom al groen.”

Zijn er nu al emissievrije machines op de markt?

Ponnet: “Amper een kwart van de machines en apparatuur die we nu aankopen, draait op elektriciteit of waterstof. Dat cijfer ligt zo laag omdat het aanbod aan duurzaam materiaal nog te mager is. En wat beschikbaar is, werkt nog niet naar behoren. Grote leveranciers van graafmachines, bulldozers, kranen, trucks en tractoren voelen te weinig druk om in innovaties te investeren. Bedrijven in België en Nederland snakken daarnaar, maar daarbuiten maalt er niemand om.”

Emiel Wendt, design engineer bij de Vries & van de Wiel, het Nederlandse bedrijf van DEME Environmental: “We hebben daarom het heft in eigen handen genomen en het Emissieloos Netwerk Infra opgericht. Dat deden we naar aanleiding van een aanbesteding die Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden had uitgeschreven. Zij daagden de marktpartijen uit om een dijkversterking van 60 kilometer emissievrij aan te leggen. Om de productie van emissievrije machines te stimuleren, hebben wij samen met GMB en Heijmans de koppen bij elkaar gestoken. Het is de bedoeling om tegen 2026 een emissievrije bouwplaats te kunnen realiseren tegen een aanvaardbare prijs.”

“Ondertussen hebben al een veertigtal bedrijven en organisaties zich aangesloten bij het netwerk. In januari 2022 hebben we in samenwerking met enkele importeurs een intekenlijst geopend om gezamenlijke bestellingen mogelijk te maken. Dat moet de kostprijs drukken. De actie zou wel eens tot een verdubbeling van de huidige vloot van emissieloze bouwmachines in Nederland kunnen leiden.”

Meten is weten

Hoe hebben jullie de doelstellingen voor 2030 en 2050 vastgelegd? En hoe gaan jullie ze opvolgen? Ponnet: “Het is een cliché als een koe, maar meten is weten. We brengen al een tijdje onze uitstoot gedetailleerd in kaart. Zwart op wit je emissies zien staan, drukt je met de neus op de feiten en maakt je nog meer gemotiveerd om de handen uit de mouwen te steken. We rapporteren onze broeikasgasemissies aan de hand van het GHG-protocol en de standaard ISO 14064. Doelstellingen rond energie-efficiëntie hebben we dan weer opgesteld met de ISO 50001. Begin dit jaar kregen we te horen dat onze strategie voor ISO 50001 is goedgekeurd. Maar nu begint het moeilijkste deel: de doelstellingen realiseren én de lat steeds hoger leggen.”

Is het haalbaar om klimaatneutraal te worden tegen 2050? En wat is de belangrijkste uitdaging?

Ponnet: “Alles wat we moeten realiseren, is ambitieus. Ik kan dus niet zeggen dat één actie gemakkelijker is dan een andere. Het grootste struikelblok is dat duurzame technieken duurder zijn. De overheid en andere opdrachtgevers zouden daar meer rekening mee moeten houden om een gelijk speelveld te creëren. De CO₂-prestatieladder is een goed begin, maar moet effectief in alle sectoren doorgevoerd worden.”

Wendt: “In Nederland is de CO₂-prestatieladder al meer ingeburgerd. Bovendien heeft de Nederlandse overheid de milieukostenindicator (MKI) ingevoerd. Bedrijven die meedingen naar contracten, moeten een analyse maken van de milieukosten van het te realiseren project. De resultaten worden in een score gegoten, de MKI. De score wordt uitgedrukt in euro’s en bevat alle maatschappelijke kosten die gemaakt moeten worden om de negatieve milieueffecten ongedaan te maken. Hoe lager de milieuimpact, hoe hoger de fictieve korting die je krijgt. Die wordt afgetrokken van het bedrag waarmee je hebt ingeschreven. Het bedrijf met de meeste korting heeft meer kans om de opdracht te winnen.”

Ponnet: “Zoiets werkt in mijn ogen véél beter dan subsidies. We hopen dat de Vlaamse overheid het Nederlandse voorbeeld volgt. Want ik zie Vlaanderen en Nederland als dé proeftuin van Europa op het vlak van duurzaamheid en klimaatneutrale technologieën. Dat nog meer stimuleren, zet onze regio Europees en internationaal op de duurzaamheidskaart. Maar tot nu maakt degene die de laagste prijs biedt het meeste kans in Vlaanderen. Dat moet veranderen.”

Meer en meer bedrijven kondigen aan dat ze klimaatneutraal worden. Wat vinden jullie van die trend?

Ponnet: “Klimaatneutraliteit en zorg voor het milieu maken voor ons deel uit van een groter geheel: de Sustainable Development Goals. Bij DEME Environmental hebben we vorig jaar 1,6 miljoen ton aan verontreinigde grond en sediment behandeld. Zowat 85 procent van die grond kunnen we hergebruiken. Sinds 2000 heeft DEME Environmental bovendien actief deelgenomen aan de reconversie van 535 hectare aan brownfieldterrein. Die zijn nu klaar voor een nieuwe bestemming. Met onze activiteiten dragen we dus bij aan de circulaire economie, wat de CO₂-voetafdruk en de materialenvoetafdruk ten goede komt.”

Wendt: “We hebben ook een innovatief soilwashingproces ontwikkeld om pfas-houdende gronden kostenefficiënt en duurzaam te reinigen. Kortom: we analyseren met welke uitdagingen onze maatschappij wordt geconfronteerd en proberen duurzame oplossingen te zoeken. Zo hopen we een pioniersrol op te nemen en andere bedrijven te inspireren.”